Er is de laatste tijd enig rumoer over een mogelijk wettelijk verbod van mobieltjes op scholen. De voorstanders van zo’n verbod beroepen zich op de wetenschap die zou hebben aangetoond dat het gebruik van mobiele telefoons schadelijk is voor het leerproces. Zo schreef de Financial Times: “Smartphones and social media are destroying children’s mental health; evidence of the catastrophic effects of increased screen-time is now overwhelming.” Zulke alarmerende uitspraken vragen erom kritisch te worden getoetst.

Dan blijkt dat de aanwijzingen voor ‘catastrofale effecten’ lang niet zo overweldigend zijn als voorstanders van een wettelijk verbod suggereren. Het zijn vaak de oudere leraren (en onderzoekers?) die moeite hebben met ICT-gebruik (inclusief smartphones) in de klas. Wanneer we naar individuele jongeren kijken, blijkt maar een kleine groep schadelijke effecten te ondervinden. Daarbij is de vraag of dat wordt veroorzaakt door mobieltjesgebruik of dat er al eerder sprake was van depressie of andere psychische klachten. Het is bovendien verstandig te overwegen dat als we mobieltjes in scholen verbieden, we de nieuwe generatie niet kunnen leren hoe ze er verantwoordelijk mee omgaan.

Onze school (mavo, havo, vwo) is in beweging, met de invoering van een veertig minuten rooster dit schooljaar, voorgenomen flexuren naast de vaste lessen (met keuzemogelijkheden voor leerlingen) en coaching van leerlingen. Met deze veranderingen wordt vooral een versterking van eigenaarschap en zelfregulatie bij leerlingen beoogd, met betrekking tot hun leerproces.
Het zichtbaar -en bewust- maken van dat leerproces wordt daarbij gezien als belangrijk middel. Inzichten uit meta-analyses van John Hattie (2015) zijn hierbij leidend. Hiermee sluit onze school aan in een lange rij van scholen die een soortgelijke ontwikkeling doormaken.
Dit hele proces roept geregeld vragen en discussies op. In praktische zin, maar ook met betrekking tot de vraag welke visie op mens en onderwijs nou eigenlijk aan deze veranderingen ten grondslag ligt. Hoe maken we zorgvuldige keuzes? Ik schreef hierover een stuk voor onze school; deze bijdrage is een bewerking daarvan. Inspiratie daarbij komt vooral uit vier blogs die Piet van der Ploeg schreef over het thema eigenaarschap.

In We Moeten Spelen toont Rob Martens overtuigend aan dat kinderen en jongeren spel nodig hebben voor hun ontwikkeling naar volwassenheid en dat spelen en leren onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Spelen is leren en goed leren is spelen, is de centrale stelling.
Dit boek moet iedereen in het onderwijs, en ieder ander die met jonge mensen werkt, lezen.

Een grootschalig onderzoek in de VS, The National Study of Learning Mindsets, dat afgelopen week in Nature verscheen, bevestigt wat we al eerder schreven. Toepassing van de methoden uit de mindset-theorie voor jongeren die onderpresteren of door allerlei oorzaken een (sociale) achterstand hebben, is absoluut aan te bevelen.

Onderstaand commentaar publiceerde ik eerder op de Utrechtse Onderwijswetenschappen blog onder de titel: Directe instructie: Game, set and match. Ik heb de tekst ongewijzigd gelaten. De Open Universiteit geeft een eigen tijdschrift uit, getiteld Onderwijsinnovatie. Een recent opiniestuk, geschreven door professor Rob Martens (wetenschappelijk directeur van stichting NIVOZ en hoogleraar bij het Welten-instituut van de […]

Laatst werd ik geïnterviewd over de zoveelste moderne, progressieve, kindvriendelijke en vooral innovatieve onderwijsvorm. Vanzelfsprekend verafschuwt deze nieuwe aanpak het opdoen van kennis en vaardigheden omdat zoiets ouderwets is, afstompend is, op een slaafs fabrieksmodel gestoeld is en ten slotte geestdodend werkt. De nieuwe aanpak verheerlijkt het eigen initiatief van kinderen om zelf te bepalen […]

In deze post, die eerder op Kleutergewijs verscheen, vergelijkt Johan de Wilde de blik van de fotograaf – in dit geval de beroemde Nederlandse fotografe Rineke Dijkstra – met die van een goede leraar: “Een goede leerkracht is als een fotograaf en ziet in de eerste plaats de persoon..” Dit is Almerisa. De enige echte, […]

De voorbije week kreeg ik ontwenningsverschijnselen door niet te bloggen. Het directe resultaat was dit stuk dat gisteren in De Morgen stond: De nieuwe spelregels voor projectsubsidies in het onderwijs in het VK zijn net bekendgemaakt en ze zijn opvallend: projecten waarbij scholen werken aan een kennisrijk curriculum krijgen voorrang tegenover projecten waarbij bijvoorbeeld zelfontdekkend […]

Als je aan leerlingen vraagt hoe zij studeren / zich voorbereiden op een proefwerk is de kans zeer groot dat het antwoord luidt: Ik herlees de tekst; Ik onderstreep of markeer belangrijke stukken tekst; of Ik bekijk mijn aantekeningen. Het probleem is dat deze studeerstrategieën nauwelijks effectief zijn. Gevolg: veel kosten (tijd, inzet) en weinig baten (leren, cijfer). Daarom dacht ik dat het langzamerhand tijd werd om een van de twee effectiefste leerstrategieën die er bestaan hier aan de orde te stellen, namelijk toetsing.

Liesbeth Breek heeft een visuele tool ontwikkeld die leerlingen helpt hun executieve functies in kaart te brengen. De tool maakt het mentoren en andere leerlingbegeleiders makkelijk hun leerlingen te coachen.