Toetsing wordt helemaal kapot gemaakt, zegt Sam de Vlieger. Als zoveel docenten in deze periode is hij gefrustreerd over het niveau van de eindexamens, in zijn geval filosofie. Deze gedachte kwam eerder voorbij in een Onderwijsavond bij het NIVOZ en de daarop volgende dialoog met Dick van der Wateren over verwondering en vragen stellen. Hij vraagt zich hier af of toetsen niet anders zouden moeten. Als een spel bijvoorbeeld.

Sam werkt sinds 2015 als docent filosofie en economie op RSG Pantarijn in Wageningen. Hij is tevens student aan de Radboud Docenten Academie. Hij is ervan overtuigd dat vragenstellen een essentiële vaardigheid is om tot leren en tot wasdom te komen. Om het vragenstellen nog meer in het onderwijs te integreren heeft hij een online webapplicatie ontwikkeld (www.peertest.nl) waarop leerlingen elkaar kunnen bevragen.

Ik heb net een filosofie-examen nagekeken. Ik lees de antwoorden van leerlingen en ga een checklist langs. Staat element a, b en c in het antwoord? Dan alle punten. Ontbreken de elementen? Dan geen punt. Ook niet als het een zeer uitdagend en intelligent antwoord op de vraag is. Element uit de eindterm gemist? Jammer dan, geen punten.

Volgens Johan Huizinga is filosofie begonnen als spel, namelijk door elkaar te toetsen door middel van vragen en raadsels. Een woordenspel waarbij je de ander uitdaagt met een moeilijke vraag. Waarbij de ander zich moet bezinnen op een slim antwoord en onverwachts uit de hoek kan komen. Zodanig dat de vragensteller misschien wel de vraag of het antwoord moet herzien. Of met een nieuw raadsel komt..

Toetsing is de kern van ons onderwijs. In de les stelt een docent een vraag om te kijken of de leerling ‘t huiswerk heeft gemaakt. Elke week zijn er schriftelijke overhoringen, S.O’s, werkstukken en eens in de zoveel tijd een toetsweek. Nog steeds is het meest gebruikte middel om te toetsen het stellen van een vraag. Vaak schriftelijk met een vooraf bepaald antwoordmodel, rubric of iets dergelijks.

Maar het is in de meeste gevallen geen spel meer. Voor de docent noch de leerling. In een spel zou je een goed antwoord willen geven omdat je het spelletje leuk vindt. Bij de huidige toetsen staat er wel heel veel op het spel maar dat staat allemaal los van de activiteit. Als je niet goed antwoordt, is de docent ontevreden, krijg je een slecht cijfer en mag je in het uiterste geval een jaar extra op school blijven.

En pas op, het toetsen wordt nog veel serieuzer. We gaan al onderscheid maken tussen summatieve en formatieve toetsen. Beide hebben ze het doel buiten zichzelf en moeten ze vooral nuttig zijn. De leerling moet er via curricular alignment op worden voorbereid. En achteraf word je afgerekend. Bij een formatieve toets net zo erg als een summatieve toets – alleen mag je het bij een formatieve toets nog een keer proberen.

Ik denk dat we toetsing weer als spel in het onderwijs moeten introduceren. Dit houdt in dat we toetsing moeten democratiseren. Niet alleen de docent toetst maar leerlingen en docenten toetsen elkaar. Je probeert elkaar af te troeven met slimme vragen en nog slimmere antwoorden. Bij toetsing zet je alleen iets op het spel in termen van de toets zelf. De toets moet uitdagend zijn voor degene die de vragen stelt én degene die ze beantwoordt.

Gastblogger

Gastbloggers publiceren op uitnodiging en op persoonlijke titel. Hun visie is niet noodzakelijkerwijs de visie van het Blogcollectief. Commerciële uitingen worden niet geplaatst.