De voorbije week kreeg ik ontwenningsverschijnselen door niet te bloggen. Het directe resultaat was dit stuk dat gisteren in De Morgen stond:

De nieuwe spelregels voor projectsubsidies in het onderwijs in het VK zijn net bekendgemaakt en ze zijn opvallend: projecten waarbij scholen werken aan een kennisrijk curriculum krijgen voorrang tegenover projecten waarbij bijvoorbeeld zelfontdekkend leren centraal staat.

Het tweede, het teruggrijpen naar het verleden, zou kunnen, maar het ligt toch anders. De voorbije jaren zijn er verschillende invloedrijke boeken gepubliceerd waarvan E.D. Hirsch’ Why Knowledge Mattersmisschien wel het belangrijkste is. De éminence grise van het Amerikaanse onderwijs toont daarin onder andere aan hoe de Franse Loi Jospin (1989) door een mindere nadruk op kennis in het onderwijs niet alleen het Franse onderwijs een achteruitgang heeft bezorgd, maar ook de kloof tussen arm en rijk heeft vergroot.

Het is misschien niet een boek dat op uw nachtkastje ligt, maar de Britse onderwijsminister Nick Gibb las het boek wel degelijk en citeert er frequent uit. Ik had het geluk de man in juni te ontmoeten en toen viel op hoe hij ook in klein gezelschap citeerde uit recent en ouder werk uit de cognitieve psychologie. Het hoofd van de Britse onderwijsinspectie gaf ook aan hoe ze een werk van Kirschner, Sweller en Clark uit 2006 als verplichte lectuur naar alle betrokken parlementsleden had gestuurd met de boodschap ‘must read’. In het artikel wordt beargumenteerd dat leren via zelf ontdekken zonder veel begeleiding niet tot leren kan leiden. Het artikel leverde een stroom aan reacties op, zoveel mag duidelijk zijn.

‘Skills’

Maar hoe zit het dan met de tegenstelling kennis versus vaardigheden? In het Engels is die tegenstelling in feite gewoon schijn, leert een recent boek van Dylan William. ‘Skills’ komt etymologisch uit het oud-Noors en betekent… kennis. De man legt onder andere daarom uit hoe het onderscheid tussen vaardigheden en kennis niet vol te houden is.

Als we kijken naar de grondslag van de nieuwe eindtermen is daar iets voor te zeggen. Geïnspireerd door de taxonomie van Bloom vind je in de nieuwe eindtermen verschillende vormen van kennis, waaronder ook procedurele kennis, welke stappen je moet zetten in een procedure. Dit kan zijn bij fietsen: eerst links trappen, dan rechts induwen, ondertussen de fiets rechthouden, enzovoort.

Het toepassen van procedurele kennis is wat we vandaag vaak een vaardigheid noemen. Iets opzoeken op internet, vaak een vaardigheid genoemd, is in feite een toepassing van verschillende soorten kennis.

Er zijn veel bedenkingen te maken bij de beslissing in het VK, pro en contra. Net zoals bij zowat elke onderwijsdiscussie spelen er verschillende belangen en zijn er verschillende kampen. Hoe zit het ondertussen in de rest van de wereld, en misschien belangrijker: in Vlaanderen? In Frankrijk lijkt Macron eerder voor een Britse benadering te kiezen, weg van de Loi Jospin. In Nederland is het diffuser, maar lijken de plannen eerder nog richting vaardigheden dan kennis te gaan in hun eigen plannen voor nieuwe eindtermen.

Hier in Vlaanderen lijkt er in de eindtermen een duidelijke keuze voor kennis én voor de toepassing van die kennis. Het zou zelfs kunnen lijken op een gezond evenwicht. Maar hoe dit effectief in de klas zal worden behandeld, dat is koffiedik kijken. In ons land en in onze regio hebben scholen zeer veel autonomie. Dit betekent dus ook dat een maatregel zoals Nick Gibb in het VK heeft genomen, hier nooit zou kunnen. De minister houdt zich ver weg van hoe iets in de klas wordt aangebracht, of waarop de nadruk kan liggen. De komende maanden zullen vooral de leerplanmakers hier zeer veel invloed op hebben.