Gisteren schreef ik op deze blog al over de open brief van 120 onderwijsexperts tegen PISA.

Ik schreef er ook deze opinie over voor de Avond editie van De Standaard:

Het is ongezien. 120 onderwijsexperts pleitten dinsdag in een open brief op de website van The Guardian voor het afschaffen van de volgende ronde van het bekende PISA-onderzoek.

Even ter herhaling: PISA staat voor Programme for International Student Assessment en is een grootschalig internationaal vergelijkend onderwijsonderzoek georganiseerd door de OESO waarbij 15-jarigen uit de deelnemende landen getest worden op leesvaardigheid, wiskundige geletterdheid en wetenschappelijke geletterdheid.

Vlaanderen scoorde op de voorbije PISA-golf zeer goed voor wiskundige geletterdheid, in Europa laten we enkel Liechtenstein voorgaan. Uit de zelfde data blijken 8 op 10 van onze 15-jarigen graag naar school te gaan, in tegenstelling met bijvoorbeeld gidsland Finland waar dit slechts 6 op 10 is. Tegelijk is de ongelijkheid tussen de slechtst presterende leerlingen en best presterende in onze regio groot en is er nog steeds een negatieve invloed van de sociale achtergrond. In de verkiezingsdebatten over onderwijs verwijzen politici graag naar de PISA-cijfers en naargelang het punt dat men wil maken kiezen ze dan een van deze inzichten.

Die grote invloed van PISA op het onderwijsdebat en –beleid is de belangrijkste aanleiding voor de open brief. Landen hechten een groot belang aan de PISA-resultaten en de bijhorende adviezen van de OESO. De ondertekenaars vrezen dat zo het onderwijs in de hele wereld qua inhoud en aanpak steeds meer naar elkaar toegroeit. Dit zou betekenen dat een niet democratisch verkozen organisatie bepaalt hoe en wat leerlingen wereldwijd moeten leren. Verder dreigt een verenging van dat zelfde curriculum tot vooral net datgene wat PISA meet. Een curriculum die volgens de experts vooral ingegeven wordt door economische belangen. Maar wat met kunst? Wat met geschiedenis? De open brief stelt dat PISA het leerplezier in het onderwijs doodknijpt.

De invloed van PISA dreigt trouwens nog groter te worden. Binnenkort kunnen eerst in de VS scholen hun kwaliteit meten en vergelijken met andere scholen aan de hand van PISA-testen. Er zijn ook plannen zijn om naast de 15-jarigen ook het leerlingen en studenten uit het basisonderwijs en uit de lerarenopleidingen wereldwijd met elkaar te vergelijken.

De schrijvers van de open brief hebben volgens mij zeker een punt als ze het hebben over deze mogelijke gevaren, maar vergissen zich in de oplossing: het doodleuk schrappen van het hele PISA-onderzoek. PISA is een belangrijke bron van informatie, net als andere grote, maar minder bekende vergelijke onderwijsonderzoeken als PIRLS en TIMMS.

Als PISA-topman Andreas Schleicher stelt dat je zonder data gewoon een persoon met een mening bent, heeft hij gelijk. Maar PISA mag ook niet meer zijn dan net dat: een van de belangrijke bronnen van informatie, niet als de alfa en omega van het onderwijs en de enige basis van onderwijsbeleid.