Deze post is origineel verschenen op Droog’s leren delen

Wat is Flip de klas en hoe heb ik het gebruikt?

Ik heb van de educatieve techniek ‘Flipping the Classroom’, of zoals ik het ben gaan noemen ‘Flip de klas’, gebruik gemaakt bij het vak wiskunde in een tweede klas VWO. Bij Flip de klas in zijn basale vorm worden de activiteiten in en buiten de klas omgedraaid. Klassikale instructies worden huiswerk en het maken van opdrachten en andere activiteiten wordt zoveel mogelijk in de klas gedaan. Hiervoor is het dus nodig de instructies op video op te nemen en dit de leerlingen aan te bieden. Daar zijn verschillende manieren voor en ik heb dat gedaan via de iPad app Educreations met een bijbehorende website die het mogelijk lessen per klas te organiseren. Na een overgangsperiode van twee weken ben ik volledig op het Flip de klas model overgestapt.

De gegevens

• Er zijn in totaal 92 videolessen gemaakt
• De video’s duren gemiddeld drie minuten
• In totaal zijn de video’s ruim 1300 keer bekeken, ofwel gemiddeld 15 keer
• Van de 28 leerlingen in de klas heeft 90% één of meer van de video’s bekeken

De resultaten

Als eerste een kort overzicht van eerder gerapporteerde resultaten.

• Het gemiddelde cijfer van de klas is voor toetsen gemaakt ná de flip is 0,5 punt hoger dan voor de toetsen gemaakt vóór de flip (het betreft in beide gevallen vijf toetsen)
• Ook de leerlingen die geen video’s hebben bekeken scoren gemiddeld 0,2 punt hoger
• Er is een positieve correlatie van 0,5 tussen het aantal bekeken videolessen en het gemiddelde cijfer

Mijn conclusie: Flip de klas werkt!

Direct hier achteraan dient meteen gezegd te worden dat deze conclusie geldt voor deze combinatie van klas, vak, methode en docent. Flip de klas is een krachtige methode, maar één die in zijn uitvoering zeker een bepaalde mate van maatwerk vereist.

De waarde van bovenstaande conclusie wordt natuurlijk aanzienlijk vergroot wanneer de resultaten vergeleken kunnen worden met die van een ‘controle’ groep. Een klas dus die exact dezelfde toetsen heeft gemaakt onder vergelijkbare omstandigheden. Hoewel niet vooraf zo opgezet bleek deze klas gelukkigerwijs wel beschikbaar, in de vorm van een parallelklas op dezelfde school. Een vergelijking van de resultaten van beide klassen laat het volgende zien.

Gemiddelde cijfer vóór en ná het flipmoment

Terwijl het gemiddelde van de toetsen gemaakt voor en na het moment van flippen in de geflipte klas 0,5 punten was gestegen bleek dit in de controle klas met 0,4 punten gedaald te zijn! Deze verschillen zijn enerzijds verrassend groot en anderzijds zeer bemoedigend. De resultaten voor de controle klas laten overigens een beeld zien dat niet ongewoon is voor een tweede klas wiskunde. In de loop van het jaar dalen de cijfers licht door het iets moeilijker worden van de stof.

Wanneer de cijfers nauwkeuriger onder de loep worden genomen en worden uitgesplitst naar de cijfers behaald door individuele leerlingen ontstaat het volgende beeld.

Cijfer individuele leerlingen ná het moment van flippen (%)

Uit deze vergelijking kunnen een aantal conclusies getrokken worden.

• Niet alleen neemt het gemiddelde cijfer van de klas toe door de Flip de klas techniek, ook 80% van de individuele leerlingen scoort hoger. Dit is een indrukwekkend percentage.
• Voor 20% van de leerlingen in de geflipte klas heeft de techniek niet tot een gemiddeld hoger cijfer geleidt. Het is niet te bepalen of voor deze leerlingen geldt dat hun cijfer dankzij de techniek minder gedaald is dan zij anders gedaan zou hebben.
• Binnen het gemiddelde voor een klas is er zeker variatie. Hoewel het gemiddelde in de controle klas daalt haalt toch 30% van de leerlingen een hoger cijfer. Dit is eens te meer een aanwijzing dat zeer voorzichtig dient te worden omgegaan in het onderwijs met conclusies gebaseerd op gemiddelden enerzijds en conclusies gebaseerd op anekdotische voorbeelden anderzijds.

Opvallende observaties

• Leerlingen die hogere cijfers haalden keken gemiddeld vaker naar de video’s
• Leerlingen met achterstanden haalden deze op gezette tijden in
• Leerlingen gebruikten de mogelijkheid tot het stellen van vragen bij de video’s in verhoogde mate in de dagen voor een toets
• De oefentoetsen waren de meest bekeken video’s. Leerlingen vonden het plezierig om oefentoetsen via het systeem te ontvangen omdat dit de mogelijkheid tot directe feedback voor hen opleverde.
• Een klein deel van de leerlingen vind het leuk om zelf video’s te maken wanneer zij de stof begrijpen.

Mijn ervaringen

– In de klas was er meer tijd voor interactie. In dit opzicht werkte Flip de klas zoals bedoeld: een effectiever gebruik van de tijd in het klaslokaal.

– Flip de klas is een goed model om gedifferentieerd les te geven, zowel met betrekking tot niveau als met betrekking tot snelheid Dit werd zichtbaar op verschillende momenten en manieren. De leerlingen die de video’s het meest bekeken waren de goed scorende leerlingen die nog beter gingen scoren. Zij kwamen voorbereid naar de klas, stelden zeer specifieke vragen en maakten optimaal gebruik van de mogelijkheden die het Flip de klas model hen bood. Een deel van de leerlingen die lang niet alle video’s bekeek, deed dit zonder dat het merkbaar effect had op hun cijfer. Zij hadden deze uitleg dus lang niet altijd nodig. Een deel van de minder goed scorende leerlingen gebruikte nu meer van de tijd in de klas om gericht vragen te stellen. Als docent kon ik aan alle individuele leerlingen meer tijd besteden op een bij hen passende wijze tijdens de lessen. Een kleine groep leerlingen had moeite met de grotere individuele vrijheid en verantwoordelijkheid die ik hen met dit Flip de klas model bood en was wisselend in actieve deelname. Deze groep was grotendeels dezelfde die dit gedrag in het ‘reguliere’ systeem ook vertoonde.

– Een analyse van de frequentie waarmee de videolessen zijn bekeken geeft een goede indicatie voor de moeilijkheidsgraad van de stof en de behoefte aan uitleg van de docent. Deze informatie kan gebruikt worden om in de toekomst de uitleg aan te passen, meer op sommige plaatsen, minder of geen op andere plaatsen.

– Leerlingen kijken de video’s wanneer dat nodig is. Het grootste deel van de leerlingen maakt hierin de juiste keuze. Dit geeft aan dat veel klassikale instructies teveel op het gemiddelde van een klas is gericht. Een deel van de leerlingen heeft het niet nodig, omdat zij prima in staat zijn de informatie ook zelfstandig uit het boek kunnen halen. Een deel van de leerlingen is er nog niet aan toe, omdat zij ,om welke reden dan ook, achterstanden hebben. Het Flip de klas model is dus een goed middel om aan deze verschillen in behoefte aan uitleg tegemoet te komen.

– Leerlingen zelf video’s laten maken vormt een mooie toevoeging aan het Flip de klas model. Het blijkt leerlingen te dwingen actiever met de lesstof in te gaan om het goed te kunnen uitleggen. Het levert soms ook andersoortige uitleg op die voor mede-leerlingen soms sneller te begrijpen is dan de wijze waarop de docent uitlegt.

– De gemaakte video’s zijn voor het grootste deel geschikt om in het nieuwe schooljaar ook gebruikt te kunnen worden. Een deel kan verbeterd worden. Helaas geef ik zelf dit schooljaar geen wiskunde. Met het ingaan van de tweede periode zal ik de video’s wel introduceren en beschikbaar stellen aan de huidige tweede klassen.

Wat vinden leerlingen zelf van Flip de klas?

Om een beeld te krijgen wat de ervaringen van de leerlingen zijn met het Flip de klas model heb ik regelmatig gesprekken met leerlingen gehouden hierover. In het algemeen zijn zij zeer positief. Dit blijkt vooral te liggen in de meer individuele keuze die zij kunnen maken, ofwel de differentiatie die dit model mogelijk maakt. De weerslag van één van deze gesprekken is hier te vinden. Een mooie blogpost die de ervaringen van een andere leerling met het Flip de klas model beschrijft is getiteld: How the Flipped Classroom Turned Me into a Better Student. Hierin wordt ook aangegeven wat één van de krachten van het model is voor de leerlingen: het kunnen leren in het eigen optimale tempo. Dit is dan ook nog eens gekoppeld aan de mogelijkheid om wanneer het nodig is vragen te kunnen stellen.

De toekomst

Ik zal zeker verder gaan met het Flip de klas model en zal er hier ook regelmatig op verschillende manieren verslag van blijven doen. Dit zal zowel zijn via het delen van mijn eigen ervaringen en visies als via het delen van de verzamelde visies en ervaringen van anderen. Via de instap in het Flip de klas model ben ik nu mezelf en materiaal aan het ontwikkelen in de richting van Flipped Mastery. Een van de stappen die ik hierin heb gezet is het ontwikkelen en binnenkort aanbieden van een beperkt aantal op specifieke onderdelen gerichte videolessen voor het vak Mens en Natuur in klas 1-Havo/1-VWO. Een andere stap is gezet bij het vak biologie voor klas 3-VWO, waar we zonder boek en vrijwel volledig digitaal aan de slag zijn gegaan.

Frans Droog

Eerder posts over mijn ervaringen met Flip de klas:
Flip de klas werkt!
Flip de klas beginnen met Educreations

Een deel van deze resultaten en ervaringen is eerder gedeeld tijdens een aantal workshops en te zien in een aantal hiervoor gemaakte prezi’s.