Nu de PISA-storm een beetje gaat liggen, en iedereen zijn of haar eigen agenda aan bod heeft kunnen laten komen, wil ik mijn eigen agenda doorduwen een belangrijk inzicht meegeven over begrijpend lezen: het is geen optelsom, maar een vermenigvuldiging.

Misschien ben je niet vertrouwd met de formule van eenvoudige visie op lezen van Hoover & Gough uit 1990, maar voor hen was Reading = decoding x (listening) comprehension. Deze visie is misschien te beperkt, oa leesmotivatie ontbreekt, maar de vermenigvuldiging vind ik zelf geniaal.

Wat is het verschil tussen een som en een vermenigvuldiging? Bij een som tel je op en kan zelfs als er 1 element wat minder is, je toch nog een mooi resultaat krijgen. Bij een vermenigvuldiging krijg je niks als een van de elementen nul is, of weinig als een van de elementen nagenoeg niets is hoeveel je ook op het andere element inzette.

Vertaald naar begrijpend lezen: nee, leesmotivatie compenseert niet voor technisch lezen, noch vice versa, al helpen ze elkaar wel. Woordenschat- of voorkennis compenseren de andere zaken ook nauwelijks, al kunnen ze terug elkaar versterken.

Daarom dat we met de Taalraad (toch agenda puntje) vanuit een frustratie van vele leden met vorige, ineffectieve aanpakken, duidelijk hebben gepleit voor inzetten op alle elementen, dus én leesplezier, én technisch lezen en taalvaardigheid (zoals Dirk Van Damme al aankondigde dinsdag), én leesstrategieën, én woordenschat, én brede kennis,…

Soms, heel soms, hoor ik van mensen – zelfs politici, zelfs een minister van onderwijs – dat pedagogen onderzoekers het vaak niet eens zijn. Er zijn de voorbij twee jaar drie rapporten in ons taalgebied van Houtveen, van Vandenbrande et al en ons rapport van de taalraad verschenen en een zeer degelijke internationale review studie van Castle & Ratles. Wat vooral opvalt in die vier bijdragen is de unanimiteit. Dat onderzoekers er het niet over eens zijn wat er moet gebeuren, is in deze geen excuus…