Door Liesbeth Breek

Waarom zijn sommige kinderen succesvol en andere niet?

Op die vraag gaf de journalist Paul Tough antwoord in zijn boek How children succeed. Doorzettingsvermogen en zelfcontrole bleken de sleutel tot schoolsucces te zijn.

Het stond maandenlang nummer 1 op de New York Times bestsellerslijst. Terecht want het is een goed boek.

In zijn nieuwste boek Helping children succeed onderzoekt Tough wat de sociale, fysieke en mentale gevolgen zijn wanneer een kind in armoede opgroeit. En die gevolgen zijn groot. Dat is niet nieuw. Maar hoe zorgen we ervoor dat dit kind, thuis en op school leef- en leeromstandigheden ervaart waar niet-cognitieve vaardigheden zoals zelfcontrole en doorzettingsvermogen zich kunnen ontwikkelen? In 23 korte hoofdstukken lezen we de antwoorden op de prangende vragen: Wat werkt wel en waarom? Tough beschrijft in duidelijke taal welke interventies en onderzoeken hun vruchten hebben afgeworpen. Na het verschijnen van How children succeed doken de woorden doorzettingsvermogen en zelfcontrole in veel onderwijscurricula op. ‘Grit’-programma’s namen opeens een vogelvlucht.

In Helping children succeed zijn we getuige van Tough’s voortschrijdend inzicht dat je doorzettingsvermogen helemaal niet leert door een programma op school, maar dat dit een product is van de leefwereld waarin het kind opgroeit. Geen ‘power of grit’ dus maar ‘power of nurture’. En dat begint al bij de geboorte.

Doorzettingsvermogen kan alleen tot wasdom komen als de thuissituatie van het kind veilig en evenwichtig is. Geen verwaarlozing, misbruik, armoede, criminaliteit of slechte voeding. Dit zijn allemaal factoren die al op jonge leeftijd chronische stress veroorzaken en daardoor een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de executieve functies en het immuunsysteem

 In de wijk Queens in New York leren ouders door middel van huisbezoeken hoe belangrijk het is om met hun jonge kind te praten, te zingen en vooral ook op welke manier ze dit moeten doen. Deze ‘serve and return’ interacties tussen kind en ouder zijn het fundament voor een goede mentale ontwikkeling. De eerste vijf levensjaren zijn hierbij cruciaal. De resultaten van deze interventie zijn veelbelovend. En dit is slechts één van de boeiende initiatieven om de thuisomgeving van kansarme kinderen te versterken waar Tough over verhaalt.

Maar ook op school kunnen leerkrachten bijdragen aan het verbeteren van de eigenwaarde van deze leerlingen. Zo blijkt een bemoedigende post–it al een immense impact te hebben. Tough vertelt op onderhoudende toon, zonder veel onderwijsjargon, wat werkt in de praktijk bij die leerlingen die thuis, op school en op straat moeten overleven.

Na lezing heb je het gevoel dat je niet met lege handen staat om kansarme kinderen de weg te wijzen naar succes. Helping children succeed is een handzaam en waardevol boek voor iedereen die betrokken is bij de toekomst van onze kinderen. Geen gewoon goed boek dus, maar een steengoed boek!

Paul Tough (2916). Helping Children Succeed – What Works and Why. Houghton Mifflin Harcourt.