Ik las net dit stuk over Just in Time onderwijs van Frans Schouwenburg waarin hij Van Alphen interviewt. Het klinkt goed, waarom nutteloze kennis leren voor het geval je het ooit nodig zou hebben (just in case) terwijl je het beter kan oproepen als je het nodig hebt.

In het stuk wordt gesteld dat er wel een basis nodig is, dat wel:

“Goed rekenen, lezen op het hoogste niveau, goed stellen, een verhaal kunnen schrijven. Maar dat hoeft niet klassikaal. We doen dit in workshops en halen hogere rendementen omdat we specialisten in taal en rekenen hebben, die groepsoverstijgend aan alle leerlingen instructies geven en de vorderingen analyseren; een flinke professionaliseringsslag.”

Maar… net als in het pamflet dat de aanleiding voor dit stuk vormde zitten er naast interessante pistes volgens mij ook enkele denkfouten.

In het pamflet wordt niet echt omschreven wat de basiskennis is, maar wordt ook hier gesuggereerd dat deze relatief beperkt is, je kan de rest toch opzoeken of oproepen als je het nodig hebt. De tegenstelling just in case versus just in time gaat echter voorbij aan drie taken die onderwijs heeft (zie oa Biesta) naast subjectivicatie, wat hier een grote brok van het verhaal is met een sterke nadruk op persoonlijke en zelfs individuele ontwikkeling, en kwalificatie, wat in deze tekst vaak negatief bejegend wordt, is er ook nog socialisatie en heeft onderwijs de taak volgens Hannah Arendt om ook dingen door te geven die we als samenleving belangrijk vinden. Niet om ze voor altijd te bewaren, wel opdat de volgende generatie het warm water niet steeds opnieuw moet uitvinden maar kan verder bouwen en desnoods dingen kan weggooien en zo progressie te maken.

Ken Robinson, die een belangrijke inspiratie voor het pamflet was, maakt de fout dat hij creativiteit verengt tot een zeer nauwe Roussiaanse definitie, terwijl voor creativiteit net een ding cruciaal is: kennis en referentiekaders. Referentiekaders zijn dan zaken die je misschien zelfs soms ogenschijnlijk vergat, maar die je toch dingen helpen om zaken correct in te schatten, te kaderen en je helpen om nieuwe oplossingen te bedenken. Nee, kennis is niet nutteloos, vroeger niet, nu niet en ook niet in de toekomst.

Onderhuids zit door de sterke nadruk op het personaliseren ook een potentieel zeer liberale houding, met zeer persoonlijke verantwoordelijkheid, maar dat is een andere discussie.