Mijn Thomas More-collega Astrid Cornelis postte eerder vandaag deze interessante tekst op Kleutergewijs. Bij deze nog eens een bericht voor de leraren van de kleinsten.

Bij rollenspel denken we vaak aan een speelomgeving binnen: de huishoek, de winkel, een nagebouwd kasteel of een andere thematisch aangeklede hoek met attributen en verkleedkledij. Toch kan dat rollenspel ook evengoed buiten tot zijn recht komen. Bovendien biedt de buitenruimte weer andere spelmogelijkheden. In deze blog lees je enkele buitenideeën. Misschien fijn om mee aan de slag te gaan als de lente doorbreekt? Of misschien nu al om coronaproof meer tijd buiten door te brengen?

Yasha en Célien bouwen buiten een schip. Ze sleuren met kratten. Een borstelsteel wordt de mast. Een kartonnen buis is de verrekijker. Charie is dikke takjes gaan zoeken en gooit ze rond het schip: “Dat zijn de vissen, want we moeten vissen vangen om te eten.” Even later stappen ze over in een klein bootje (karretje) om nieuwe eilanden te ontdekken. 

Buiten-kansen

Het rollenspel buiten is anders dan binnen. Meestal is er plaats voor groter spel: met grotere objecten, in grotere constructies, met grotere bewegingen, met meer verplaatsingen en ook rollende attributen…  Misschien beschik je over een buitenruimte waar ook wat luider en drukker kan gespeeld worden?

De buitenruimte kan ook nieuwe input en speelobjecten bieden voor het spel. In een natuurlijke omgeving zijn heel wat attributen en speelelementen te vinden: een stronk, takken & blaadjes, een heuveltje, de gracht, steentjes… Ook ‘klassieke’ speelelementen zoals een zandbak, een klimtoestel, een bank… kunnen in het rollenspel geïntegreerd worden en nieuwe kansen bieden. Het rollenspel buiten is vaak ook minder gebonden aan een thema waardoor er meer ruimte is voor individuele exploratie en ontwikkeling.

Hoe inzetten?

• als speelplaatsverrijking
• als aanbod tijden eens buitenspeelmoment met de klasgroep
• als aanvullend aanbod naast de klas, wanneer je een aangrenzend terras of tuintje hebt
• als een koffer met materialen die je meeneemt bij het speelmoment in het park of op een andere locatie
• …    

Zie het niet meteen heel groots, maar probeer eens een beperkt aanbod voor rollenspel buiten uit en observeer wat het teweeg brengt met het spel, de kleuters en jezelf.

De verbeelding van kleuters is grenzeloos. Meestal zijn enkele eenvoudige objecten of ingrepen in de omgeving genoeg om het rollenspel een boost te geven. Enkele ideeën: grote kartonnen dozen, stapelbare kratten, stoelen, tafeltjes, banken, doeken, knijpers, wasrek, borstels, paletten, planken, stukken boomstam, stukken tuinslang, binnenbanden, buizen, grote kegels, stenen, een mand met doeken/kussens, oud toetsenbord, oude telefoon, verkleedkledij, handtassen, hoofddeksels, keukengerei, kommen, potten, teiltjes… Denk hierbij aan de kracht van loose parts: losse dingen die kinderen kunnen manipuleren, verplaatsen en combineren op oneindig veel manieren. Het gaat dus om veelzijdige materialen. Ze moeten niet op één vaste manier gebruikt worden. Je vindt een waaier aan ideeën voor buitenmaterialen als je via Google afbeeldingen zoekt met de zoektermen ‘loose parts outdoor’.

Hoe rollenspel in de buitenomgeving faciliteren?

Geef jezelf de tijd om mee te spelen en het spel van de kinderen te observeren. Op basis van je observaties, kan je de omgeving steeds bijsturen. Laat de kinderen ook meedenken over wat ze graag willen spelen en welke materialen ze hiervoor zouden kunnen gebruiken.

Een belangrijke regels is ‘keep it simple’. Bied niet te veel tegelijk aan en zorg dat het materiaal makkelijk kan opgeruimd en/of weggezet worden.

Rollenspel: een booster voor de ontwikkeling

Rollenspel is enorm ontwikkelingsrijke spelvorm waarbij veel competenties van kinderen aangesproken worden (Janssen-Voss, 2008). Kwalitatief rollenspel daagt kinderen uit op vlak van denken en taal, zelfsturing, sociale vaardigheden, emotieregulatie en het creatief omgaan met problemen. Als leerkracht meespelen bij het rollenspel speelt een belangrijke rol. Wil je meer lezen over het kwalitatief begeleiden van rollenspel, neem dan zeker eens een kijkje op deze blogs:

• Rollenspel, het summum van spel in onze kleuterklassen?
• Kan je zelfsturing sturen? Over de kracht van rollenspel en de rol van de leerkracht hierbij.
• https://kleutergewijs.wordpress.com/2016/02/21/rollenspel-in-rekenhoeken-werkt/

Spelsituaties: wat kan je allemaal buiten spelen?

Eigenlijk alles. Je kan aansluiten bij de thema’s die leven in de klas en samen met de kinderen kijken wat ze hierrond buiten willen spelen. Je kan ook gewoon een selectie rollenspelmaterialen aanbieden (vb. hoofddeksels, handtassen, kegels, doeken) en observeren welk spel er ontstaat. Evenzeer is het mogelijk om zelf een invalshoek aan te bieden, bijvoorbeeld vanuit een prentenboek of een verhaal dat je brengt via poppenspel of een filmpje,…

Praktijkverhaal

Alistair Bryce-Clegg was betrokken in een project waarbij de kinderen gedurende langere tijd buiten een aanbod kregen voor rollenspel (2013). Op de speelplaats werden twee speelomgevingen tegenover elkaar gecreëerd: één thematisch uitgewerkte omgeving (een schip) en één hoek met losse elementen waarin de kinderen vrij aan de slag konden (o.a. rechtopstaande kaderconstructies die door de kinderen in verschillende opstellingen konden geplaatst worden, oude voile gordijnen, kratten, borstelstelen…). De kinderen speelden aanvankelijk het meest in het piratenschip. Dit lokte meteen rollenspel uit, maar Alistair stelde vast dat het spelpatroon er steeds hetzelfde was. Hij besloot om in te grijpen om de hoek met de losse elementen op gang te krijgen. Het frustreerde de kinderen immers dat het hen niet altijd lukte om een decor te bouwen of dat het te lang duurde. Alistair leerde de kinderen door samen opbouwen en weer afbreken hoe de kaderconstructies en voiles konden gebruikt worden. Het was nodig om dit soort spel echt te introduceren en modelleren: eerst samen met de kinderen nadenken wat ze graag wilden spelen, het samen opbouwen van de constructie en samen nadenken over rollen, acties en welke attributen er nog nodig zijn. Na dit enkele keer samen te hebben gedaan, werden de kinderen er steeds vaardiger in en konden ze dit ook zelfstandig. Het spel in de hoek met de losse elementen lokte – in vergelijking met het schip – veel meer spelvariatie uit en de kinderen creëerden naar hartenlust hun eigen rollenspel.

Bronnen

• Bergen, D. (2002). “The role of pretend play in children’s cognitive development.” Early Childhood Research & Practice, 4(1). Retrieved: http://files.eric.ed.gov.ez-proxy.brooklyn.cuny.edu:2048/fulltext/ED464763.pdf
• Bryce-Clegg, A. (2013). Creative Role Play in The Early Years. London: Featherstone Education.
• Hoffman, J., Russ, S. (2012). “Pretend play, creativity, and emotion regulation in children.” Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Art, 6(2) 175–184.
• Janssen-Vos, F. (2008). Basisontwikkeling voor peuters en de
  onderbouw. Assen: Van Gorcum.
• Leong, D.J. & Bodrova, E. (2012). ‘Assessing and scaffolding Make-Believe Play’. In: Young Children, January 2012, pp. 28-34.
• Li, J., Hestenes L.L., Wang, Y.C. (2016). “Links between preschool children’s social skills and observed pretend play in outdoor childcare environments.” Early Childhood Education Journal, 44, 61–68.
• The empowered Educator Online. Dramatic play outside ideas. Verkregen op 1 februari 2022 van https://www.theempowerededucatoronline.com/2017/06/dramatic-play-outside-ideas.html/

Bron uitgelichte afbeelding

• Claude Stephens, Bernheim Arboretum & Research Forest. Verkregen op 8 februari 2022 van https://bernheim.org/new-book-about-play-features-a-chapter-on-the-bernheim-children-at-play-network/



johandewilde

Docent in de professionele Bacheloropleiding Kleuteronderwijs Odisee, staflid van de Dienst Onderwijs en Kwaliteit van de hele hogeschool en coördinator van www.MyCompass.be breed geïnteresseerd in onderwijskundige thema's, maar bijzonder in startende leraren en informeel leren. werkte voorheen in binnen- en buitenland als leraar, vormingswerker, projectcoördinator en onderwijsadviseur.