Elke donderdag spijbelen duizenden Vlaamse scholieren voor het klimaat.

Eliot, de 18-jarige Belgische Eurosong kandidaat, zal tot hij naar Tel Aviv afreist regelmatig wegblijven van school.

Vanaf gisterenavond is het druk op onze luchthavens omdat gezinnen met kinderen nog voor de carnavalvakantie op reis vertrekken.

Drie nieuwsitems op minder dan 24 uur die duidelijk maken dat de leerplicht een relatief begrip wordt.

Of we nu sympathie hebben voor de zaak van de klimaatspijbelaars of niet, ze hollen de leerplicht uit. In de praktijk staan hun schooldirecties toe dat leerlingen sporadisch of systematisch op donderdag wegblijven van school. Ze accepteren dat leerlingen bepaalde éénuursvakken niet volgen en dat ze dreigen verloren te lopen in andere vakken die systematisch opgebouwd worden. Wat gaan de klassenraden in juni doen? Gaan ze scholieren die in normale omstandigheden probleemloos zouden passeren toch laten overzitten of het diploma weigeren, terwijl spijbelaars die beter scoren op de examens ermee wegkomen? Benieuwd hoe selectief men het argument zal gebruiken dat de spijbelaars extra lessen burgerschap gevolgd hebben.

Ook achter Eliot staat een hele groep meer of minder begaafde soortgenoten met bijzondere culturele of sportieve aspiraties. Hun ouders vragen op grond daarvan bijzondere faciliteiten. Soms vragen ze dat kindlief een of meerdere weken gewettigd afwezig mag blijven voor optredens, kampioenschappen of stages. Andere ouders vragen de school dat ze gedogen dat hun kinderen systematisch bepaalde uren van de week wegblijven of vragen dat ze vrijgesteld worden van vakken waarvoor nochtans net zo goed eindtermen bestaan. Aan de directie om te beslissen hoe flexibel ze is en welke criteria ze hanteert. De ene zal wellicht meegaander zijn naarmate het artistieke of sportieve talent groter is, de andere naarmate de studieresultaten beter zijn. Ook over de Eliots van deze wereld zullen in juni oordelen geveld moeten worden. Benieuwd hoe lerarenteams voor zichzelf verantwoorden dat ze bepaalde grote tekorten van een leerling door de vingers zien en kleinere van een andere niet.

Van vroege reisduiven kijken we al niet meer op. De schroom die ze ooit hadden is verdwenen. Een directie die ik sprak, gaf aan dat dit sommige ouders nog assertiever maakt. Er zijn er die actieve medewerking beginnen vragen aan het spijbelen van hun kinderen, zelfs wanneer dat de schoolorganisatie bemoeilijkt. Een vader vroeg de directie niet alleen om toe te laten dat zijn dochter een geplande schoolreis voor een schoolvakantie vroeger zou mogen afbreken, maar ook om haar per taxi op de dichtstbijzijnde luchthaven op het juiste vliegtuig te krijgen zodat de familie haar onderweg naar een skistation zou kunnen oppikken. Hij was zo stoutmoedig om nog voor de middag een antwoord te vragen. De goedkope vlucht boeken was immers prioritair. Benieuwd wanneer we een eerste schandaal krijgen omdat een overwerkte directie agressief reageert op een onredelijk verzoek. 

Vanuit historisch perspectief is deze evolutie verwonderlijk. De leerplicht ontstond als keerzijde van het recht op onderwijs. Met de tijd verlengden samenlevingen de leeftijdsperiode waartussen kinderen leerplichtig zijn. Uitzonderingen op de regel beperken maakte deel uit van datzelfde sociaal geïnspireerde beleid. Vandaag sparen overheden zoals de onze kosten noch moeite om zelfs zieke kinderen vast te houden en kwaliteitsvol onderwijs te blijven aanbieden. Werkgevers op hun beurt gaan nog verder, om hun ondernemingen competitief te houden propageren ze de uitbreiding van scholing naar levenslang leren.

De ouder van de activist-ecologist, de al te vroege vakantieganger en de ouder van de vermeende kindster, ze zien allemaal de balk in het oog van de ander, maar niet de splinter in het eigen oog. Wat ze evenmin zien, is hoe ze samen de leerplicht uithollen, net nu ze vanzelfsprekend is geworden. Het laatste dan hen ontgaat, is dat ze directies en leerkrachten van belangrijk werk houden. Dat schaadt de onderwijskwaliteit misschien nog het meest en verenigt de samenleving in het verlies.

johandewilde

Docent in de professionele Bacheloropleiding Kleuteronderwijs Odisee, staflid van de Dienst Onderwijs en Kwaliteit van de hele hogeschool en coördinator van www.MyCompass.be breed geïnteresseerd in onderwijskundige thema's, maar bijzonder in startende leraren en informeel leren. werkte voorheen in binnen- en buitenland als leraar, vormingswerker, projectcoördinator en onderwijsadviseur.