Gezagsvol lesgeven

In onze vorige blog haalden we de term authorative parenting aan. Ouders die hun kinderen zowel warm als sturend opvoeden, zouden meer kans hebben dat hun kinderen zelfverzekerd opgroeien, succes boeken op school, betere sociale vaardigheden hebben en beter in staat zijn om problemen op te lossen. We stelden ons ook de vraag of we van een leraar mogen verwachten dat hij in de klas gezagsvol opvoedt. In deze blog bekijken we of deze opvoedingsstijl geënt kan worden op andere rollen die de leraar vervult. De leraar is immers veel meer dan een opvoeder.

Leraren zijn in de eerste plaats begeleiders van leer- en ontwikkelingsprocessen. Ze brengen leerinhouden aan en bepalen in grote mate de agenda. Die sturing staat niet haaks op een warme relatie met de leerlingen. In zijn artikel rond klassenmanagement en socialisatie uit 1988 omschrijft Jere Brophy het als volgt: “‘Leraren hebben het recht en de verantwoordelijkheid om de leider te zijn, maar ze zullen succesvoller zijn als ze hun best doen leerlingen te begrijpen en te ondersteunen.”

Zoals uit vorige blog blijkt, is het niet altijd eenvoudig om een warme sturing te vatten en in de praktijk te brengen. Mogelijks biedt het werk van de Nederlandse onderzoeker Theo Wubbels hierbij een hulp. Samen met Hans Créton deed hij onderzoek naar de interactie tussen leerlingen en leerkrachten. Daarbij gebruikten ze de termen invloed en nabijheid, waarbij de eerste staat voor de mate van controle die een leraar uitoefent en de tweede voor de mate van warmte in het contact tussen leraar en leerling.

Sturend gedrag betekent volgens de onderzoekers dat leraren oog hebben voor structuur, duidelijke instructie en heldere doelen. Ze zorgen ervoor dat de leerlingen met hun aandacht bij de les blijven door middel van activerende werkvormen. Nabijheid of warmte stralen ze uit door interesse te tonen voor de behoeften en interesses van de leerlingen. In plaats van straffen gebruiken ze non-verbale communicatie of een kwinkslag om hen bij de les te houden.

Aan de hand van de door hen ontwikkelde ‘Vragenlijst voor Interpersoonlijk Leraarsgedrag’ (Questionnaire on Teacher Interaction) stelden Wubbels en Créton vast dat leerlingen het liefste les krijgen van leerkrachten die hoog scoren op zowel invloed als nabijheid. Ze zijn vriendelijk maar hebben tevens controle over de klas. Een leerkracht die nabij is, creëert betrokkenheid bij de leerlingen. Invloed zorgt dan weer voor betere leerprestaties, aldus Wubbels en Brekelmans (2005).

De ideale leerkracht heeft dus de touwtjes in handen en onderhoudt een warme relatie met de leerlingen. Deze omschrijving sluit aan bij de term warm demander. Piet Vervaecke beschrijft in zijn blog een warm demander als volgt: Een “warm-demander-leerkracht” is enerzijds warm en hartelijk met de leerlingen, maakt verbinding vanuit een échte en oprechte interesse en is anderzijds veeleisend en streng, brengt structuur en discipline.” Ook hier worden warmte en sturing niet als tegenstelling gezien, integendeel. De combinatie van beide draagt bij tot een goede sfeer en ook tot goede leerresultaten.

Auteurs

Stefan De Clerck en Johan De Wilde

Stefan is docent en stagebegeleider in de Educatieve Bachelor Lager Onderwijs bij Odisee en combineert dat met de functie van beleidsondersteuner in een lagere school. Hij is gedurende 20 jaar gepokt en gemazeld in het lesgeven. Na het behalen van de master Opleidings- en Onderwijswetenschappen heeft hij zich verdiept in algemene didactiek en begrijpend lezen.

Johan: zie onderaan.

Bronnen

Brophy, J. (1988). Educating teachers about managing classrooms and students. Teaching and Teacher Education, 4(1), 1-18. Doi 10.1016/0742- 051x(88)90020-0.

Wubbels, T., & Brekelmans, M. (2005). Two decades of research on teacher-student relationships in class. International Journal of Educational Research, 43(1-2), 6-24. Doi 10.1016/j.ijer.2006.03.003.

Ros, B., Martine, B., Janssen, J., & Koomen, H. (2023). Gedrag in de school.

www.pietvervaecke.blog/2020/09/17/de-warm-demander-leerkracht

Foto:

Arthur Krijgsman. https://www.pexels.com/nl-nl/foto/kinderen-zitten-op-bruine-stoelen-in-de-klas-4019754/