7 september 2020 
Het belang van een goed handschrift is de afgelopen jaren ondergewaardeerd, mede doordat het handschriftonderwijs grotendeels uit de kerndoelen is verdwenen. Dit heeft geleid tot minder aandacht voor schrijfvaardigheid, zowel op basisscholen als in de lerarenopleidingen.
Hoewel motorische ontwikkeling vaak als oorzaak voor een slecht handschrift wordt aangewezen, blijkt dat gerichte instructie en effectieve feedback veel belangrijker zijn voor de ontwikkeling van een net en leesbaar schrift. Slecht handschrift wordt vaak als ‘eigen stijl’ geaccepteerd, terwijl kinderen juist baat hebben bij doelgerichte oefening en begeleiding door hun leerkracht.
Een goed handschrift is niet alleen van belang voor leesbaarheid, maar ondersteunt ook andere cognitieve processen, zoals spelling, grammatica en rekenen. Automatisering van het schrijven vergroot de cognitieve ruimte, waardoor kinderen zich beter kunnen concentreren op de inhoud van hun werk. Bovendien speelt een correct handschrift een cruciale rol in vakken zoals wiskunde, scheikunde en talen, waar onderscheid tussen hoofdletters, kleine letters en symbolen essentieel is.
Hoewel laptops een hulpmiddel kunnen zijn, kan typen het schrijven niet volledig vervangen. Handschrift ondersteunt het leerproces en draagt bij aan diepgaand leren. De opkomst van ergonomische pennen en hip schrijfgerei heeft het schrijfonderwijs niet altijd verbeterd; sommige hulpmiddelen belemmeren zelfs een correcte pengreep.
De conclusie is dat handschriftonderwijs structurele aandacht verdient. Kinderen hebben maar één kans om een goed handschrift te ontwikkelen. Door dit te verwaarlozen, lopen zij risico’s in hun verdere schoolloopbaan en ontwikkeling. Het onderwijs moet daarom bewuste keuzes maken om het schrijfonderwijs niet te laten versloffen.
Lees het volledige artikel op Wij-leren.nl via deze link: https://wij-leren.nl/de_noodzaak_van_doelgericht_handschriftonderwijs.php
Blogcollectief Onderzoek Onderwijs 
Heerlijk…elke week geef ik schrijfles in groep 5/6 net als al Mn collega’s in dezelfde bouw. Met potlood groep 5 en dan…De Vulpen!! Gewoon de ouderwetse vulpen…zo belangrijk voor kinderen om goed te schrijven daar bewust mee om te gaan en trots te zijn op t resultaat! En dat blijven we doen…schrijven…
LikeLike
Schrijfles geef je mijns inziens niet een moment in de week, maar de hele week door bij alle vakken waarbij geschreven moet worden!
Goed artikel!
LikeLike
Helaas bent u niet bekend met de ergotherapeut bij schrijfonderwijs. Deze therapie , die vaak op scholen gegeven wordt, maakt een goed analyse van het schrijven, de totale lichaamshouding en het schrijf vermogen het kind op dat moment (hoe is het met de integratie van de motorische coördinatie en de visuele perceptie bijvoorbeeld en de krachtdosering, dat is meer dan wat vaak de ‘fijne motoriek’ wordt genoemd) E er speelt meer: bijvoorbeeld verkeerd aangeleerde of gestagneerde onrijpe pengrepen. Of bij uiterste nood: soms ook een verantwoorde keuze uit het aanbod voor een tijdelijk (!) hulpmiddel zoals een opzetstukje of andere hulpmiddel. De ergotherapeut geeft na gedegen onderzoek een gerichte interventies en therapie aan het kind waarbij het cliëntsysteem een belangrijk onderdeel is (de thuis- en klasomgeving: ouders, leerkrachten).
Een goede ergotherapeut maakt zichzelf dan ook zo snel mogelijk overbodig is mijn visie .
Met andere woorden een holistische therapie ook bij een hulvraag als slecht handschrift: Een toegevoegde waarde die een leerkracht vaak niet in zijn eentje per kind kan uitpluizen en de juiste opbouw in training kan bieden .
Ook de aanname dat blokschrift op hoofdletters lijkt is m.i. niet kloppend. Dat is dan geen blokschrift. Iedere methode heeft een blokschrift met een duidelijk onderscheid in hoofd- en kleine letters. Wanneer kinderen ineens los mogen gaan schrijven, als oplossing van een onleesbaar handschrift, zonder de juiste opbouw vanuit een methode gaan ze inderdaad vaak over op (deels) kapitalen. Waarbij de schrijfrichting vaak nog vanuit verbonden schrijft is, de spatiering tussen letters en woorden ook moeizamer gaan. Gaat deze overgang zonder adequate begeleiding dan gaat dit ten koste van de snelheid en leesbaarheid op latere moment is mijn ervaring.
LikeLike
Helaas doet u de aanname dat ik niet bekend ben met de ergotherapeut bij het handschriftonderwijs. Ik ben daar zeer zeker wel mee bekend. De behandeling van de (ergo)therapeut verschilt niet veel van de (kinder)fysiotherapeut. Ook fysiotherapeuten doen een gedegen onderzoek en kijken naar meer dan alleen de fijne motoriek, zoals verkeerde of onrijpe pengrijpen en alle andere dingen die u noemt. Als u echter goed leest, gaat het in het huidige handschriftonderwijs weleens mis, omdat leerkrachten niet altijd meer de juiste doelgerichte feedback geven en als gevolg daarvan de lettervormen en het letterspoor niet altijd goed beheerst en/of geautomatiseerd worden door de leerlingen. Het geven van deze feedback op het handschrift is een didactisch vaardigheid, die elke leerkracht goed moet beheersen. Als deze expertise aanwezig is (en dat zou bij elke leerkracht zo moeten zijn) is verwijzing naar een externe zelden tot nooit nodig. Bij handschriften die extra aandacht in het onderwijs nodig hebben, maken goede leraren ook gebruik van gerichte interventies waarbij ouders worden ingeschakeld of opzetstukjes en hulpmiddelen kunnen worden ingezet, als je dat al zou willen. In mijn stuk onderstreep ik het belang van de doelgerichte feedback en het feit dat leraren de experts zijn (of horen te zijn) en niet de therapeuten. Slechte handschriften zijn eerder het gevolg van slecht onderwijs en verminderd oefenen door digitale verwerking dan van onderliggende problematiek bij het kind.
Verder neem ik niet aan dat aangeleerd blokschrift op hoofdletters lijkt. De in het handschrift verschijnende blokletters bij kinderen waar ik naar verwijs, lijken vaak op hoofdletters/kapitalen, omdat ze juist niet aangeleerd zijn, maar door kinderen zelf spontaan in het handschrift opduiken. Ook dit is een gevolg van onjuiste feedback en slecht handschriftonderwijs. Als kinderen de juiste lettervorm niet goed weten, vormen ze zelf een letter en deze wordt dan vaak ‘overgenomen’ zoals zij hem vaak zien of herinneren (bijv. vanuit opschriften, boeken etc.) Deze losse letters worden in de volksmond blokletters genoemd en refereren niet naar het methodisch blokschrift. Onderstaande voorbeelden maken dat duidelijk. De leerling heeft een handschrift ontwikkeld met onjuiste lettervormen waar ook willekeurig hoofdletters opdoken, die hij blokletters noemden: H, K, B. Na een kwartier was er al duidelijk verbetering zichtbaar. Helaas kan ik de tweede foto niet toevoegen in dit format. Deze leerling heeft tevergeefs therapie gehad bij een externe in verband met een moeizaam handschrift.
Ik ben het helemaal met u eens dat, mocht de overgang naar blokschrift gemaakt worden, dat nooit zonder adequate begeleiding moet plaatsvinden.
LikeLike
Het resultaat na een kwartier oefenen:
LikeLike
Nog een casus om aan te geven wat we in het onderwijs tegenkomen:
LikeLike
Na gerichte feedback over de lettervorm:
LikeLike
Bovenstaand voorbeeld is op een wisbordje. In het schrift:
LikeLike