U leest een blog die onderzoek en onderwijs in de titel verenigt. Bovendien is die brug tussen de onderwijstheorie en de praktijk 24/7 open, tol- en filevrij. Op ons, wij die erop schrijven, kan je alle mogelijke edele en onedele motieven projecteren. Maar wat met u, onze lezers? Lezen jullie onze posts puur voor de fun of om er iets uit te leren? De vraag beantwoorden laat ik aan jullie, aangeven dat lezend leren kan, wil ik in dit bericht wel doen en ik gooi er zowaar nog een kijktip bovenop.

Informeel leren, learning in disguise

Lecat, Spaltman, Beausaert, Raemdonck en Kyndt publiceerden recent een literatuurstudie over het begrip informeel leren bij leerkrachten en hoe het te meten. Uit de veelheid van definities die ze terugvonden, puurden ze een nieuwe:

The learning of teachers by intentionally or unintentionally engaging in individual or collective, interactive or non-interactive, and instructive or self-directed activities that enhances the professional development of knowledge and skills. This learning can be deliberate or implicit. These activities include, but are not limited to, the activities of reflecting; reading; interacting and collaborating with colleagues; feedback giving and receiving; and the sharing of experiences and ideas. (Lecat e.a., 2020, 9)  

Opvallend daarbij is dat de auteurs veel deuren openhouden: het leren gebeurt al dan niet… intentioneel, individueel, op eigen aansturing en bewust. De voorbeelden die ze daarna aanhalen maken het concreter. Ja, deze blog volgen is een vorm van informeel leren zelfs al leest u hem niet bewust met een leerdoel voor ogen.

Bloglezen leerbewust inzetten

Het team achter EarlyYearsBlog.nl zag als zovele organisaties zijn conferentie door Corona gedwarsboomd en vervangt die nu door een webinar op 24 juni. Op hun agenda daar staat o.a. een break-out sessie van Annemiek Hoppenbouwers en Christel Elias (Fontys) die focust op informeel leren met een heel team vanuit een blog. Meer nog, ze koppelen er intervisie en appreciative inquiry aan. Ik ben echt benieuwd.

Zelf mocht ik 4 jaar geleden  in Brussel de eerste Vlaamse Kleutergewijsdag afsluiten met een lezing getiteld ‘teamleren vanuit de blog’. De aanpak die mijn Nederlandse collega-lerarenopleiders voorstellen, besprak ik niet. Maar ik had wel een lelijke slide met een trapje en 7 stappen waar ik spontaan aan terugdacht.

Misschien inspireert het u of zet het u aan om het webinar mee te pikken.

Lucky seven

Als stap 0 de blog individueel lezen is, is stap 1 er een collega over aanspreken. ‘Zeg heb je dat blogbericht al gelezen?’ Nee, zo klinkt dat niet. We zeggen waar het over gaat, flappen er onze eigen versie van de provocerende titel uit of droppen een prikkelend idee.

Stap 2, Blog praatpaal, is een idee dat ik geënt heb op een ander van Simon Beausaert van UM. Hij vertelde me ooit –ook dat was informeel leren- dat een organisatie een praatpaal vorming kan aanstellen, een collega met wie je een babbeltje hoort te doen als je een vorming gevolgd hebt. Geef toe dat het klinkt als een aantrekkelijk alternatief voor een verslag schrijven dat niemand leest. De praatpaal vorming kan je bovendien aanmanen nog eens met een andere collega te praten die geïnteresseerd is in jouw thema of dat wat je vertelt zo interessant lijkt dat je zeker 10’ verdient op de volgende personeelsvergadering. Je collega stelt meteen voor er de directeur samen over aan te spreken. U raadt het al, de blogpraatpaal is de kruising tussen een kennisspons en menselijk cement dat alles en iedereen aan elkaar lijmt, iemand die in alles en iedereen geïnteresseerd is en altijd uit is op een inhoudelijk gesprek, kortom een geboren blogger of een die nog uit de kast moet komen. Punt is dat zo’n klankbord interessant is om een blog te verwerken en je kan motiveren om er effectief iets mee te doen in je onderwijspraktijk. Ook vrijwillige praatpalen stralen ervan. Ze tanken met jou inspiratie.

Stap 3 spreekt voor zichzelf, maar gebeurt eigenlijk bijzonder weinig. Komaan steek je nek uit en ga even publiek als de blogger zelf. Het overleggen over een reactie is bijzonder leerrijk. Zelfs al spreek je bloggers tegen, doorgaans zijn ze blij met reactie. Aandachtzoekers als we zijn, kicken we erop.

Met stap 4 doe je zowel de blogger als je team een nog groter cadeau. Bloggers moeten spits zijn en gaan daardoor al eens kort door de bocht. Met woorden knippen ze ook nuances weg. Zoek hun bron op en vorm je eigen mening of contrasteer die met die van de blogger. Ga gerust verder en luister nog eens naar een andere klok.

Bij stap 5, een auteur uitnodigen voor een gesprek of er een professionalisering van volgen, gaan we de kant van het formele leren op. De aanzet blijft natuurlijk informeel. Ik vermoed en hoop eigenlijk dat zeker het eerste vaker zal gebeuren in post-Coronatijden. Het moet toch te doen zijn om met je team of een deel ervan een tekst te analyseren, er bedenkingen en vragen bij te formuleren en een online afspraak te maken met de auteur. Zelfs als er een vergoeding voor gevraagd wordt, zal de vorming wellicht meer op maat en goedkoper zijn dan de traditionele studiedag. Waar wachten we eigenlijk op?

Stap 6 borduurt verder op stap 5. Je kiest als team voor een speerpunt in je werking en laat er je in begeleiden. Het informele is hier louter aanleiding.

Maar met stap 7 zijn we helemaal terug bij het informele. Zelf bloggen. Jawel. Waarom niet? De auteur leert meestal het meest. Zoals Fareed Zakaria schreef, heb je maar echt goed over iets nagedacht als je erover geschreven hebt.  

Eigen lof stinkt, dan maar een ander bewieroken

Ik mag dan 4 jaar eerder over informeel leren vanuit een blog gesproken hebben voor een publiek van onderwijsprofessionals van het jonge kind, veel vaker haal ik als lerarenopleider kleuteronderwijs de mosterd bij jullie in Nederland. Op vlak van onderzoek over onderwijs en zorg voor 0 tot 6 jarigen is Nederland gewoonweg Europese top. Universiteit Utrecht leidde vorig decennium met Care en Isotis twee keer op rij grote Europese onderzoeksprojecten. Pauline Slot was daar een spilfiguur in en zij trapt het hogervermelde webinar af, met ‘Optimale ontwikkelingskansen voor iedereen!’. Zowaar met uitroepteken. Een extra reden om het webinar te volgen. See you in cyberspace.

Bronnen

Lecat, A., Spaltman, S., Beausaert, S., Raemdonck, I. & Kyndt, E. (2020) Two decennia of research on teachers’ informal learning: A literature review on definitions and measures. Educational Research Review, 30, 100324.

Informeel leren is in. Wat betekent het voor de kleuterklas?

Zakaria, Fareed (2016). Lof van de geesteswetenschappen. Amsterdam/Antwerpen: Atlas contact.

johandewilde

Docent in de professionele Bacheloropleiding Kleuteronderwijs Odisee, staflid van de Dienst Onderwijs en Kwaliteit van de hele hogeschool en coördinator van www.MyCompass.be breed geïnteresseerd in onderwijskundige thema's, maar bijzonder in startende leraren en informeel leren. werkte voorheen in binnen- en buitenland als leraar, vormingswerker, projectcoördinator en onderwijsadviseur.