Gisteren tweette ik het volgende:

Hoe meer ik lees en leer en onderzoek over onderwijs, hoe meer ik besef dat ‘plus est en vous’ best een van de belangrijkste uitgangspunten is.

— Pedro De Bruyckere (@thebandb) March 3, 2018

Wat heb ik met de wapenspreuk van de familie Gruuthuse? Iemand reageerde dat ik in een Jezuïetencollege zou kunnen lesgeven (en voegde er fijntjes aan toe, met ook alle negatieve effecten). Het klopt dat het idee dat het idee er meer in jou zit door hen geadopteerd is, maar mijn tweet gisteren heeft een andere oorsprong.

De onmiddellijke aanleiding was het debat gisteren na mijn lezing op het Onderwijzerstop-congres in Gent, toen Daan Terrière stelde dat je niet noodzakelijk de lat lager moet leggen, maar hoog genoeg voor kinderen. De voorbije maanden hebben we veel discussies gehad over intelligentie in de media, waarbij de ondertoon een nature-nurture debat is. Datzelfde debat zal wellicht de komende jaren nog vaker terugkomen in onderwijs naargelang er meer resultaten gepubliceerd worden die een link tussen genetica en onderwijs aantonen.

Ik wil nu al een voorschot nemen bij die discussies op 2 manieren:

• Geen enkele serieuze wetenschapper zal genetisch onderzoek als deterministisch beschouwen. Het is niet omdat we in welke mate iets genetisch bepaald is, dat iets volkomen vastligt, want ook,
• hoe beter de omstandigheden, hoe groter de invloed van erfelijkheid, hoe slechter de omstandigheden, hoe groter het effect van de omgeving.

En misschien is de veiligste basishouding die een leerkracht bij dit alles kan hebben: er zit meer in het kind dan het kind denkt. Het zal altijd nog een evenwichtsoefening blijven die we al kennen sinds Vygotksy: uitdagingen die niet te makkelijk en ook niet te moeilijk zijn. Het lijntje mag niet breken en het mag dus geen excuus zijn voor overdreven druk. Tegelijk: uitdagingen zijn cruciaal en die uitdaging kan pas ontstaan als wij denken dat het kind meer kan.

Maar er is meer: als je ervan uitgaat dat er meer in het kind zit dan het kind denkt, kan je niet in de leefwereld van kinderen blijven hangen, want wat zullen ze allemaal niet kunnen leren of bereiken in de rest van de wereld?

En misschien wel het belangrijkste: als je denkt dat er meer in een kind zit, geef je een kind nooit op.