Gebeurt dit jou ook? Jij zit in een gesprek over iets waar jij veel van weet en misschien jaren voor geleerd hebt, met iemand die er weinig van weet maar een stevige mening heeft en ook meent zo competent te zijn gelijk te hebben. En wat je ook doet of zegt, jouw gesprekspartner is onvermurwbaar. Nou, ik kom dit tot mijn grote frustratie en ergernis vaak tegen. Het heet het Dunning-Krugereffect.
De psychologen Justin Kruger en David Dunning publiceerden in 1999 het artikel Unskilled and unaware of it: How difficulties in recognizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments. Het houdt in dat incompetente mensen (lees hier: mensen met weinig kennis over een onderwerp) juist door hun incompetentie niet in staat zijn in te zien dat hun keuzes en conclusies verkeerd zijn. Volgens de auteurs beschikken zulke mensen niet over het metacognitieve vermogen (kennis over hun eigen kennis) om dit te doen. Als gevolg hiervan overschatten zij hun eigen kunnen waardoor zij zelfs denken dat zij bovengemiddeld competent zijn!
Ik kom dit regelmatig tegen, vooral als men praat over zelfgestuurd- en zelfgereguleerd leren. Hoewel op aspecten verschillend, hebben beide een paar dingen gemeen: lerenden kunnen zelf hun eigen leren plannen en de vooruitgang in het leren monitoren. Hiervoor moeten zij dus beschikken over de metacognitieve vermogens van zelfreflectie, zelfmonitoring en zelfbeoordeling. Helaas, en hier komen wij het Dunning-Krugereffect tegen, als je incompetent bent (en dat zijn alle lerenden, anders waren zij geleerden!), dan kun je dat allemaal niet, maar ben je tegelijkertijd van mening dat je het heel goed kunt; met alle nare gevolgen van dien. En dit wordt verergerd als je dit bespreekt met onderwijsmensen die vooral gedreven zijn door hun alledaagse manier van empirische waarheidsvinding (zie Ton Derksen), maar nauwelijks kennis hebben van de weten-schappelijke basis van bijvoorbeeld expert-novietverschillen – en die dus menen dat zelfgestuurd- en zelfgereguleerd leren wel kan. Hetzelfde effect slaat het gesprek dood.
Zoals William Miller in 1993 schreef: “Eén van de essentiële kenmerken van zulke incompetentie is dat degene die zo gekweld is niet in staat is om te weten dat hij [sic] incompetent is. Beschikken over zulke kennis zou voor een groot deel deze kwelling verhelpen.” Mogelijk om op zulke momenten de wijze raad van deze e-card te volgen…
en niet zoals Louis van Gaal te roepen: “Ben ik nu degene die zo slim is, of ben jij nou zo dom?”