Ilona Mathijsen en Dick van der Wateren

Allereerst dank aan diegenen die de moeite hebben genomen om hun ervaringen te delen. In deze blog willen we een aantal voorbeelden graag in de schijnwerpers zetten opdat ze mogelijk anderen inspireren. Met die voorbeelden laten docenten en mentoren namelijk zienwelke mogelijkheden ze benutten, hoe ze met zorg voor en vertrouwen in de leerlingen, in contact op afstand leerlingen stimuleren en het leren begeleiden. Dat dit niet vanzelfsprekend is blijkt uit observaties van praktijken met een nadruk op het controleren van leerlingen. 

Fifi Schwarz, docent Nederlands en I-coach, wijst ons onder andere op het belang van visuele ondersteuning bij online lessen om ‘blurred learning’ te voorkomen en diepere verwerking van leerstof te stimuleren. Zie ook haar blogs op www.dedingendebaas.nl. 

Concrete voorbeelden ontvingen we van een aantal docenten. Bijvoorbeeld van Ronald van der Putten, docent elektronica in het MBO. Vanwege zijn zorg dat op afstand leerlingen met minder feedback zelfstandig de theorie moeten verwerken, heeft hij deze theorie “verstopt” in een praktische opdracht: 

Deze opdrachten en manier ga ik meer toepassen, ook straks als het afstand onderwijs achter de rug is. Het geeft veel meer resultaat en veel meer plezier voor beide, dan het klassikaal frontaal.

Of bijvoorbeeld Wybe van Veen, docent aardrijkskunde op het VWO, die leerlingen in magister, met de tool magister-opdracht controlevragen stelt over de stof die zij op afstand moeten verwerken. Hij kan hier niet alleen de voortgang mee checken, het stelt hem ook in staat om leerlingen op een handige manier feedback te geven. 

En ook Jantine van der Weijden, mentor in 3 vmbo basis/kader, die leerlingen intensief begeleidt in het plannen door voor elke leerling een overzicht van de leerstof per vak per week te maken. Door hier leerlingen ook over te bellen, kan ze de leerlingen niet alleen helpen met de planning maar onderhoudt ze ook het contact en krijgt ze een beeld van de thuissituatie. Na drie weken is ze dit af gaan bouwen omdat ze beter weet wie haar hulp het meest nodig heeft. 

Wat wel fijn is, is dat ik nu meer tijd heb om met de leerling te kletsen. Op school gaat het vaak even tussendoor. Nu heb ik mijn volledige aandacht alleen voor hen. Het is voor mij nog duidelijker geworden dat deze gesprekjes voor mijn leerlingen echt nodig zijn om te kunnen peilen waar ze staan en hoe ze in hun vel zitten op dat moment.

We zien echter ook minder gelukkige keuzes waarbij scholen en docenten vooral gericht zijn op het controleren van de leerlingen en daarmee de focus op het leren verliezen. Conversaties tussen docenten en leerlingen die zich te zeer beperken tot praktische zaken als wat staat waar en wat moet wanneer af. Het rooster dat ook op afstand gevolgd moet worden. Veel aandacht die uitgaat naar administratie die bijgehouden moet worden over of leerlingen wel ‘aanwezig’ zijn, of ze het werk wel op het juiste moment hebben ingeleverd.

Het lijkt een uitdaging om vanuit vertrouwen in leerlingen aandacht te hebben voor het leren in plaats van tecontroleren of leerlingen op het juiste moment door de juiste hoepel springen. En juist in coronatijd wordt die uitdaging extra zichtbaar gezien de keuzes die gemaakt worden en gezien bijvoorbeeld de zoektocht naar middelen om te surveilleren bij toetsen, om te voorkomen dat leerlingen spieken. Of zoals Jan Bransen schrijft, die wapenwedloop naar steeds zwaardere surveillance-middelen, staat haaks op vertrouwen, op groei in zelfstandigheid, verantwoordelijkheid, medemenselijkheid en staat leren van elkaar in de weg. 

Wij zijn nu juist op zoek naar die voorbeelden, die praktijken waarin tijdens coronatijd vanuit vertrouwen in leerlingen maar ook in docenten gezocht wordt naar kansen en mogelijkheden om op afstand het contact met leerlingen te onderhouden,leerlingen te stimuleren en uit te dagen om te leren. Naar kansen en mogelijkheden die wellicht ook zodra de scholen weer als vanouds hun deuren openen, hun waarde blijven behouden. We roepen dan ook docenten, maar ook ouders, schoolleiders en leerlingen op om net als Fifi, Ronald, Wybe en Jantine hun ervaringen te delen:

• Wat deed je op afstand anders dan anders, in welke hoedanigheid in welke context, met welke leerling(en) en waar ging het over? Hoe heb je het aangepakt? Wat was je intentie? Met welk doel? Wat wil(de) je, mis(te) je en wat willen de leerlingen, wat missen zij?
• Wat was de reactie? Wat was of is het effect? Wat is of was het verschil dat het verschil maakt? Zie je hierbij bijvoorbeeld verschillen tussen jongens en meiden?
• Ben je tevreden en zo ja, waarom? Was/is het de moeite waard? Wat werkte en wil je in de toekomst behouden? Wat werkte niet? Wat zou je in de plaats daarvan kunnen of willen doen? Wat zou dat kunnen doen (mis)lukken? Hoe kun je dat voorkomen? Wat heb je nodig? Hoe kun je daar alsnog aan tegemoet komen? Wat zou je een ander zeker wel of zeker niet willen aanbevelen?

Op deze site Ervaringen met afstandsonderwijs vind je een formulier waarin je je ervaringen met ons kunt delen. Wij zullen daar regelmatig interessante verhalen uit blijven lichten en op die site publiceren. Zodra we meer ervaringen binnen hebben met in de praktijk beproefde werkwijzen, zullen we daar algemene lessen uit trekken en delen.

Roep dus vooral collega’s, leerlingen en ouders op het formulier in te vullen! En alvast heel erg bedankt voor het delen van de ervaringen!