Bij mij op school is het deze week toetsweek. Niets bijzonders. Toetsen genereren cijfers. Niets bijzonders. Zo gaat dat. Als je cijfers hebt kun je er over praten, wordt er over gepraat. Cijfers ‘betekenen’ namelijk iets. Tijdens een toetsweek in het bijzonder wordt er veel over cijfers gesproken. Er wordt op cijfers gerekend. Wat cijfers betekenen is echter nog niet zo eenvoudig te ontdekken als de eenvoud van de getallen tussen 1 en 10 suggereert. Te vaak dienen cijfers als de kapstok waaraan in het voorbijgaan wat meningen worden opgehangen.

Een voorbeeld.

Deze toetsweek is de afsluitende biologie toets voor klas 3. Biologie is in klas 3 éénuursvak, dat geperiodiseerd wordt gegeven. Dit betekent een half jaar lang twee uur per week. Deze toetsweek is de afsluitende toets. Ik geef les aan twee parallel klassen, dezelfde lessen, de klassen zijn even groot (beide 30 leerlingen), dezelfde uitleg, dezelfde opdrachten, dezelfde toetsen.

De resultaten zijn verschillend, dus dit zegt ‘iets’.

Na de eerste twee toetsen zijn de resultaten:

Klas 3V1 behaalt gemiddeld hogere cijfers. In de wandelgangen en aan de koffietafel wordt er gesproken over klassen en leerlingen. In dit geval is het beeld diffuus. Bij andere vakken behaalt 3V2 juist gemiddeld hogere cijfers.

We gaan verder en na vier toetsen zijn de resultaten:

Klas 3V1 blijft gemiddeld hogere cijfers halen. Zij scoren bij elke toets gemiddeld hoger. Het beeld lijkt duidelijker te worden. In de wandelgangen en aan de koffietafel klinken de geluiden iets strakker. Misschien is 3V1 beter in exact en 3V2 beter in talen?  3V1 werkt ook veel beter in de klas! Bij mij niet. In 3V1 zitten een paar hele goede leerlingen en geen slechte. In 3V2 zitten een paar niet zo goede leerlingen en geen echte hele goede. O, bij mij wel.

Dan de eindtoets, over de stof van het gehele halve jaar. Deze toets telt net zo zwaar als de vier eerdere toetsen bij elkaar. Deze toets is eergisteren gemaakt en heb ik diezelfde dag nagekeken. Enerzijds als service naar mijn leerlingen, die graag hun cijfer willen weten, anderzijds omdat ik graag wil weten hoe zij het gedaan hebben, niet omdat ik wil weten wat hun cijfer is.

Als eerste kijk ik klas 3V1 na. De resultaten vallen mij wat tegen. Ik zie foutjes waar ik ze niet verwacht had. Ik zie onnauwkeurige formuleringen die ik niet goed kan rekenen. Ik word wat bedrukt. Er ontstaan tijdens het nakijken in mijn hoofd vele vragen over oorzaken, individuele omstandigheden en keuze’s. Vragen over gegeven uitleg en instructies en al dan niet gestelde vragen. In cijfers uitgedrukt is het gemiddelde resultaat:

Vervolgens kijk ik klas 3V2 na. Al in de eerste serie vragen ben ik verbaasd. Zij kennen de feiten goed. Aan het eind van het nakijken ben ik onder de indruk. Er zij maar liefst zeven leerlingen die de laatste, compleet nieuwe en zeer complexe vraag, goed hebben beantwoord! Zij snappen het volledig! Ik word er vrolijk van. Nieuwe vragen ontstaan in mijn hoofd. Is er een verschil geweest tussen beide klassen in de laatste weken? In de vorm of inhoud van mijn uitleg, in de werkhouding van de leerlingen, in het aantal daadwerkelijk gegeven lessen, in het gebruik van de extra uitgereikte oefeningen? In gemiddelde cijfers uitgedrukt is het plaatje uiteindelijk als volgt:

Wat zeggen cijfers?

Een vraag die mij danig bezighoudt.

Deze post verscheen eerder op Droog’s leren delen.