Deze vraag stelt Kris Van den Brande in zijn bespreking van een boek dat ook voor de Nederlandse onderwijswereld heel relevant is. Het stuk verscheen eerder op zijn blog Duurzaam Onderwijs.

Het antwoord van Ohran Agirdag (KU Leuven) in zijn boeiende boek “Onderwijs in een gekleurde samenleving” is ‘ja’. Veel hangt echter volgens hem af van de manier waarop schoolteams inspelen op de diversiteit van hun leerlingpopulatie. Niet alles, want ook de leerlingen zelf moeten het engagement opnemen en het handelingsvermogen ontwikkelen om het beste van hun schoolloopbaan te maken.

Agirdags boek zal voor veel lezers een eye-opener zijn, zeker het eerste deel waarin hij cruciale concepten als ‘etniciteit’ en ‘identiteit’ in een nieuw daglicht stelt. Zo stelt hij (terecht) dat iedere leerling een etnische identiteit heeft, ook de witte, ‘Vlaamse’ middenklasseleerling. Maar slechts voor een gedeelte van de leerlingen wordt hun etniciteit geassocieerd met problemen op school, achterstand en lastige schoolcarrières. Agirdag wijst naar hardnekkige stereotiepen en vooroordelen waarmee (zo toont onderzoek) leerlingen van etnische minderheden veel meer dan leerlingen van etnische meerderheden worden geconfronteerd op school. Die vooroordelen blijken vaak tot lagere verwachtingen bij leraren te leiden, die op hun beurt kunnen leiden tot verarmde interactie, minder ambitieuze studiekeuze-adviezen en in het slechtste geval zelfs discriminerend gedrag.

Het paradoxale is dat etnisch-culturele diversiteit net ook een hefboom voor verhoogde onderwijskwaliteit kan zijn. Scholen waarin doorheen het curriculum expliciet en bewust op het pluralisme en multiculturalisme van de leerlingengroep wordt ingegaan blijken beter te scoren qua studieresultaten dan kleurenblinde scholen die de etnisch-culturele diversiteit verzwijgen onder het mom van ‘alle leerlingen gelijk’ en scholen die op assimilatie in de witte middenklassecultuur zijn gericht. Agirdag pleit voor het bespreekbaar maken van diverse perspectieven op lesonderwerpen in alle vakken, waardoor de kwaliteit van de interactie, de kansen op interpersoonlijke en interculturele vorming van alle leerlingen, en de kansen op diepgaande en genuanceerde kennisverwerving toenemen.

Onderzoek laat zien dat in scholen waar men voor een sterk pluralistische aanpak kiest, de onderwijsprestaties en het gevoel van zich thuis te voelen van de leerlingen hoger liggen dan in scholen waar men in de regel opteert voor kleurenblindheid of assimilatie.

Taal is voor schoolsucces eveneens een cruciale factor. Agirdag pleit in gekleurde scholen voor een focus op rijk taalaanbod, rijke kansen tot taalproductie voor alle leerlingen, formatieve feedback op hun taalgebruik en de valorisatie van de thuistalen van leerlingen die niet in het Nederlands zijn opgevoed. Dat laatste komt hun welbevinden te goed en kan hun leerprocessen op diverse manieren ondersteunen. Hij pleit daarom voor het benutten van meertaligheid tijdens de les, weliswaar binnen een kader van duidelijke afspraken. En hij benadrukt het grote belang van een focus op lezen, voorlezen en verhalen vertellen. In dit verband ziet hij veel potentieel in digitale leeromgevingen, waarin ook veel makkelijker input, ondersteuning en aanbod in meerdere talen kan aangeboden worden.

Uit een grootschalige bevraging blijkt dat slechts 17% van de leraren in Vlaanderen zich voldoende competent voelt om les te geven in een multiculturele of meertalige context. Dit boek kan alvast een steentje bijdragen om dat percentage op te krikken….

Bron

Ohran Agirdag (2020). Onderwijs in een gekleurde samenleving. Berchem: EPO

Dick van der Wateren

Als blogger en onderwijsauteur denk ik na over onderwijs en pedagogiek. In 2016 verscheen bij Uitgeverij Ten Brink mijn boek 'Verwondering' waarin ik een lans breek voor onderwijs op basis van vragen die leerlingen zelf bedenken. In 2020 verscheen mijn boek De Denkende Klas bij LannooCampus met praktische aanwijzingen om met leerlingen dieper te denken. Als vo-docent heb ik talentvolle en begaafde leerlingen begeleid die meer uitdaging nodig hebben, en leerlingen gecoacht met diverse problemen - onderpresteren, perfectionisme, levensvragen. Na een lang leven in het onderwijs en de wetenschap ben ik in 2017 een filosofische praktijk begonnen, De Verwondering, in Amsterdam. Daar heb ik gesprekken met volwassenen zowel als jongeren over levensvragen, zingeving, werk, studie, relaties.